‘અમે યોગના ક્લાસમાં જઈએ છીએ.’ સાધારણ વાક્ય છે. કિંતુ છેલ્લા દાયકાથી ખૂબ
પ્રચલિત છે. આ યોગ શિખવા હ્યુસ્ટનથી બેંગ્લોર સુધીની સફર ખેડી, આપની સેવામા હાજર.
ચાલો ત્યારે યોગ વિશે વાંચવા તૈયાર થઈ જાવ.
અંહી હું તમને રાજયોગ વિષે પહેલાં જણાવીશ. યોગ નો અર્થ છે युज्यते अनेन इति
योगः संस्कृत મા युज નો અર્થ છે જોડવું તે. રાજયોગના આઠ અંગ છે . પહેલા પાંચ યમ,
નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ અને પ્રત્યાહાર. તે બહિરંગ કહેવાય. બાકીના ત્રણ ધારણા, ધ્યાન
અનેસમાધિ. જે અંતરંગ કહેવાય. હવે આજના જમાનામા આપણે આસન કરીએ તેને યોગ
નું નામ આપ્યું છે. જે હકીકતમા સત્યથી વેગળું છે. સ્વામી વિવેકાનંદે તેને ખૂબ પ્રચલિત કર્યો.
રાજયોગને “ઈચ્છા શક્તિનો” દૃઢ માર્ગ કહી શકાય. ચાર પ્રકારના યોગના માર્ગ, કોઈ પણ
વ્યક્તિ અનુસરી શકે છે. આમ જોવા જઈએતો એ કોઈ સખત વિભાગ નથી. દરેક માર્ગ એક
બીજા સાથે સંકળાયેલા છે. કર્મયોગ, ભક્તિયોગ, રાજયોગ અને જ્ઞાનયોગ. કોઈ પણ એક
માર્ગ અનુસરો ધ્યેય તેનો એકજ છે.
રાજયોગના ૮ અંગ છે. આસન તેનું ત્રીજુ અંગ ગણાયછે.
યમઃ પાંચ પ્રકાર ૧. અહિંસા, ૨. સત્ય, ૩. અસ્તેય, ૪. બ્રહ્મચર્ય, ૫. અપરિગ્રહ.
નિયમઃ પાંચ પ્રકાર ૧. શૌચ, ૨. તપસ, ૩. સંતોષ, ૪. સ્વાધ્યાય, ૫. ઈશ્વરપ્રણિધાન
આસનઃ અર્ધકટી ચક્રાસન, પાદહસ્તાસન, હલાસન, ત્રિકોણાસન વિ.—-
પ્રાણાયામઃ સૂર્યભેદન પ્રાણાયામ, અનુલોમ વિલોમ, ભ્રમરી, યોગીક શ્વસન વિ.—-
પ્રત્યાહારઃ ઈંદ્રિયો ઉપર સંયમ
આ છે બહિરંગ.
ધારણાઃ देशबंध चित्तस्य धारणा
ધ્યાનઃ तत्र प्रत्यय एक तनता ध्यान
સમાધિઃ तदेव अर्थमात्र निर्भयम स्वरुप शून्यम इव
ફરી પાછા મળીશું. જરુરથી વાંચજો. ખૂબ જાણવા મળશે.
યોગની પ્રક્રીયા અને ફાયદા વીશે કોઈ બે મત નથી. પણ આપણા અ મહાન જીવન દર્શન છતાં સમાજ જીવનમાં કેમ કશું ઉતરતું નથી?